Basit Usulde Vergilendirme Nedir? Şartları ve Avantajları Nelerdir?

Gelir vergisi mükellefleri; gerçek usulde gelir vergisine tabi olanlar ve basit usulde gelir vergisine tabi olanlar, olmak üzere iki guruba ayrılmaktadır.

Peki birçok yönden avantaj sağlayan basit usulde vergilendirme nedir? Basit usulde vergilendirmenin şartları nelerdir? Hangi kazanç türünde basit usulde vergilendirme söz konusu olur? Tüm bu soruların cevabı ve daha fazlası yazımızda!

Basit usulde vergilendirme nedir?

Basit usulde vergilendirme, bir hesap dönemi içinde elde edilen gelir ile giderler ve satılan malların alış bedelleri arasındaki müspet farka uygulanan vergilendirmedir.

Gerçek usule tabi olan mükellefler gelir vergisi, stopaj vergisi, KDV öderken basit usule tabi olan mükellefler sadece basit usulde ticari kazançlarının vergisini öder. İki usulde de ödenecek vergi tutarı elde edilen kazanca göre belirlenmektedir.

1998 yılında 4369 sayılı Kanunla, Gelir Vergisi Kanunu'nda yer alan "Götürü usulde vergilendirme" esası kaldırılarak yerine "Basit usulde vergilendirme" esası getirilmiştir.

Basit usulde KDV istisnası

Katma Değer Vergisi (KDV) Kanununa göre basit usulde vergilendirilen mükelleflerin mal ve hizmet teslimleri katma değer vergisinden istisna tutulmuştur.

Düzenleme kapsamında basit usulde vergilendirilen mükellefler mal teslimlerinde veya hizmet ifalarında KDV hesaplamayacaklar, bunlardan mal ve hizmet alan mükellefler KDV indirimi yapamayacaklar. Gerçek usulde vergilendirilen mükelleflerden mal ve hizmet satın alan basit usul mükellefleri ise ödedikleri KDV'yi gider veya maliyet kaydedecekler.

BASİT USULE TABİ OLMANIN ŞARTLARI NELERDİR?

Basit usule tabi olmanın genel şartları

• Kendi işinde bilfiil çalışmak veya bulunmak (işinde yardımcı işçi ve çırak kullanmak, seyahat, hastalık, ihtiyarlık, askerlik, tutukluluk ve hükümlülük gibi zaruri ayrılmalar dolayısıyla geçici olarak bilfiil işinin başında bulunmamak bu şartı bozmaz. Ölüm halinde, iş sahibinin dul eşi veya küçük çocukları namına işe devam olunduğu takdirde, bunların bilfiil işin başında bulunup bulunmamalarına bakılmaz.),
• İşyeri mülkiyetinin iş sahibine ait olması halinde emsal kira bedeli, kiralanmış olması halinde yıllık kira bedeli toplamı büyükşehir belediye sınırları içinde 2020 takvim yılı için 11.000 TL'yi, diğer yerlerde 2020 takvim yılı için 7.000 TL aşmamak.
• Ticari, zirai veya mesleki faaliyetler dolayısıyla gerçek usulde gelir vergisi'ne tabi olmamak.

Basit usule tabi olmanın özel şartları

• Satın aldıkları malları olduğu gibi veya işledikten sonra satanların yıllık alımları tutarının 2020 takvim yılı için 140.000 TL'yi veya yıllık satışları tutarının 2020 takvim yılı için 220.000 TL'yi aşmaması,
• 1 numaralı bentte yazılı olanların haricindeki işlerle uğraşanların bir yıl içinde elde ettikleri gayri safi iş hasılatının 2020 takvim yılı için 70.000 TL'yi aşmaması,
• 1 ve 2 numaralı bentlerde yazılı işlerin birlikte yapılması halinde, yıllık satış tutarı ile iş hasılatı toplamının 2020 takvim yılı için 140.000 TL'yi aşmaması gerekmektedir.
• Kar hadleri emsallerine göre düşük olarak tespit edilmiş bulunan emtia için özel hadler Milli Piyango bileti, akaryakıt, şeker ve bunlar gibi kar hadleri emsallerine nazaran bariz şekilde düşük olarak tespit edilmiş bulunan emtia için, (1) ve (3) numaralı sıralarda yazılı hadler yerine ilgili Bakanlıkların görüşü alınmak suretiyle, Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirlenecek alım satım hadleri uygulanır. Buna göre, anılan maddelerin ticaretini yapan mükelleflerin 2020 takvim yılında da basit usulden yararlanabilmeleri için alış, satış veya hasılatlarının 31.12.2019 tarihi itibariyle 310 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde belirtilen hadleri aşmaması gerekmektedir.

Kimler basit usulde vergilendirmeden faydalanamaz?

• Kollektif şirket ortakları ile komandit şirketlerin komandite ortakları.
• İkrazat (ödünç para verme) işleriyle uğraşanlar.
• Sarraflar ile kıymetli maden ve mücevherat alım satımı ile uğraşanlar.
• Gelir Vergisi Kanunu'nun 94'üncü maddesinin birinci fıkrasında sayılan kişi ve kurumlara karşı inşaat ve onarma işini taahhüt edenler ile bu mükelleflere karşı derece derece taahhütte bulunanlar.
• Sigorta prodüktörleri.
• Her türlü ilan ve reklam işleriyle uğraşanlar veya bu işlere tavassut (aracılık) edenler.
• Gayrimenkul ve gemi alım satımı ile uğraşanlar.
• Tavassut (aracılık) işi yapanlar (dayıbaşılar hariç).
• Maden işletmeleri, taş ve kireç ocakları, kum ve çakıl istihsal yerleri, tuğla ve kiremit harmanları işletenler.
• Şehirlerarası yük ve yolcu taşımacılığı yapanlar ile treyler, çekici ve benzerlerinin sahip veya işleticileri (Yapısı itibarıyla sürücüsünden başka on dört ve daha aşağı oturma yeri olan ve insan taşımaya mahsus motorlu kara taşıtları ile yolcu taşıyanlar hariç).
• Cumhurbaşkanınca kararlaştırılan iş grupları, sektörler, il ve ilçeler, büyükşehir belediyeleri dahil olmak üzere il ve ilçelerin belediye sınırları (mücavir alanlar dahil), belediyelerin nüfusları, yöreler itibarıyla veya sabit bir işyerinde faaliyette bulunulup bulunulmadığına göre gerçek usulde vergilendirilmesi gerekli görülenler.

Ortaklıklarda basit usule tabi olmanın şartları nelerdir?

Ortaklıkların basit usule tabi olup olmadığının tespitinde, iş hacmi ölçüleri ile yıllık kira bedelleri toplu olarak dikkate alınmaktadır. Ortaklıklarda, ortakların birinin gerçek usule tabi olması diğer ortakları da gerçek usule tabi hale getirir. Aynı işte ortak olarak çalışanlar hakkında, Gelir Vergisi Kanununda belirtilen yıllık kira bedeli ve iş hacmi ölçüleri toplu olarak değerlendirilmektedir.

Basit usulde kazanç tespiti nasıl olur?

Basit usulde ticari kazanç, bir hesap dönemi içinde elde edilen hasılat ile giderler ve satılan malların alış bedelleri arasındaki müspet farktır. Bu fark, faaliyetle ilgili olarak alınması ve verilmesi mecburi olan alış, giderler ve hasılatlara ilişkin belgelerde yazılı tutarlara göre hesaplanır.

Kazancın bu şekilde tespiti sırasında emtia ticareti ile uğraşanlarca;

• Hesap dönemi sonundaki emtia mevcudunun değeri hasılata,
• Hesap dönemi başındaki emtia mevcudunun değeri giderlere, ilave edilir. Ancak, kullanılan sabit kıymetler gider yazılmaz ve üzerlerinden amortisman hesaplanmaz. Kazancı basit usulde tespit edilen mükelleflerin defter tutma yükümlülükleri bulunmamaktadır.

Basit usul vergi beyannamesi ne zaman verilir?

486 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile usul ve esasları belirlenen Defter-Beyan

Sistemi kapsamında yer alan beyana ait gelirleri sadece basit usulde tespit edilen mükellefler, yıllık gelir vergisi beyannamelerini www.defterbeyan.gov.tr üzerinden gönderebilirler.

• Geliri sadece basit usulde tespit edilen ticari kazançlardan oluşan mükellefler, 1 Şubat - 2 Mart 2020 (29 Şubat 2020 hafta sonuna rastladığından) tarihleri arasında yıllık gelir vergisi beyannamelerini Defter-Beyan Sistemi üzerinden kayıtlı bulundukları vergi dairesine elektronik ortamda gönderirler.
• Basit usulde tespit edilen ticari kazanç yanında beyana tabi başka bir gelir unsurunun bulunması halinde, 2019 yılı kazançlarına ilişkin yıllık gelir vergisi beyannamesi de 1 - 31 Mart 2020 tarihleri arasında Defter-Beyan Sistemi üzerinden verilir.

Basit usul vergi ne zaman ödenir?

2019 yılı kazançlarına ilişkin olarak verilecek beyannameler üzerinden hesaplanan gelir vergisi iki eşit taksitte ödenecek olup;

• Birinci taksitin 1 Şubat - 2 Mart 2020 (29 Şubat 2020 hafta sonuna rastladığından) tarihleri arasında,
• İkinci taksitin ise 1-30 Haziran 2020 tarihleri arasında ödenmesi gerekmektedir.

Basit usulde tespit edilen ticari kazanç yanında beyana tabi başka bir gelir unsurunun bulunması halinde Mart ayı içerisinde verilecek beyannameler üzerinden hesaplanan gelir vergisi Mart ve Temmuz aylarında olmak üzere, iki eşit taksitte www.gib.gov.tr internet adresinde yer alan anlaşmalı bankalardan ve tüm vergi dairelerinden ödenebilir.

Basit usulde vergilendirmenin avantajları nelerdir?

• Basit usulde vergilendirme kapsamında olan mükelleflere, gerçek usulde vergilendirilen mükelleflerden farklı birtakım kolaylıklar sağlanmıştır.
• Kazancı basit usulde tespit edilen mükellefler, defter tutmaz,
• Geçici vergi beyannamesi vermez ve geçici vergi ödemez,
• Vergi tevkifatı yapmaz ve muhtasar ve prim hizmet beyannamesi vermez (5510 sayılı Kanuna göre sigortalı çalışanları bildirmekle yükümlü olanlar, Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi vermek zorundadır.),
• Basit usulde vergilendirilen mükellefler, teslim ve hizmetleri KDV'den istisnadır, KDV Beyannamesi vermezler.
• Ticari kazançlarına yıllık 11.000 TL kazanç indirimi yapılır,
• Ticari kazancın tespitinde amortismana tabi iktisadi kıymet alışları ve satışları dikkate alınmaz,
• Genç girişimcilere ilişkin 75.000 TL'lik kazanç istisnasından yararlanabilirler (Bu istisna ile 11.000 TL'lik kazanç indiriminden birlikte yararlanılamaz),
• Engellilik indiriminden faydalanabilirler,
• Vergiye uyumlu mükelleflere sağlanan %5 oranındaki vergi indiriminden yararlanabilirler.

Basit usule tabi mükelleflerin defter tutma yükümlülüğü var mı?

Basit usulde vergilendirilenler defter tutmaz. Bu mükellefler, kazancın tespiti ve Vergi Usul Kanununun defter tutma hükümleri hariç, bildirme, vesikalar, muhafaza, ibraz, diğer ödevler ve ceza hükümleri ile kanunlarda yer alan ikinci sınıf tüccarlar hakkındaki hükümlere tabidirler.

Basit usulde Vergi Levhası alma ve bulundurma nasıl olur?

Basit usule tabi mükellefler Vergi Levhalarını, İnternet Vergi Dairesi'nden bizzat kendileri veya bağımsız çalışan serbest muhasebeci, serbest muhasebeci mali müşavir veya yeminli mali müşavir aracılığıyla yazdırabilirler.

Mükellefler, Vergi Levhası oluşturma ve sorgulama işlemlerini; İnteraktif Vergi Dairesi aracılığıyla (ivd.gib.gov.tr) yapabilirler. Mükellefler ayrıca Vergi Levhalarına bağlı bulundukları meslek odaları aracılığıyla da erişebilirler.

Basit usulde vergilendirilen mükellefler mal alış ve satışlarında belge düzenlemek zorunda mı?

Basit usule tabi mükelleflerin kullandıkları belgeler ve zarflar sadece Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Konfederasyonu (TESK) tarafından bastırılmaktadır. Mükellefler bu belgeleri bağlı oldukları odalardan temin edebilirler. Mükelleflerin bulunduğu yerde bağlı oldukları oda veya birlik yoksa veya bulunduğu yerde bağlı olacağı oda veya birlik kurulmamış ise; en yakın oda veya birliğe veya karma odaya kayıt yaptırabilirler ve belgelerini de kayıt yaptırdıkları bu odadan temin edebilirler.

Basit usulde vergilendirme kapsamında olup, meslek odalarına üye kayıtları yapılamayan, traktörle nakliyecilik yapanlar, hususi oto ile ticari faaliyette bulunanlar, biçerdöver işletmecileri ile inşaat ustaları gibi mükellefler, kullanacakları belgeleri ikinci sınıf tüccarların tabi oldukları esaslar çerçevesinde (anlaşmalı matbaalara bastırmak veya noterlere tasdik ettirmek suretiyle) temin edebilirler. Mükellefler, diledikleri takdirde kullanacakları belgeleri faaliyette bulundukları yerdeki herhangi bir oda veya birlikten de alabilirler.

Basit usule tabi mükelleflerin kayıtları nasıl tutulmaktadır?

Basit usule tabi mükelleflerin kayıtları, bağlı oldukları oda veya birlikler bünyesinde kurulan muhasebe bürolarında tutulmaktadır. İsteyen mükellefler, kayıtlarını (hiçbir izne gerek olmadan) kendileri de tutabilir. Bu takdirde, vergilendirme ile ilgili sorumlulukların tamamı kendileri tarafından yerine getirilmelidir. Dileyen mükellefler ise kayıtlarını serbest muhasebeci, serbest muhasebeci mali müşavir gibi meslek mensuplarına tutturabilirler.

Mükellefler, satış ve hizmetleri için düzenledikleri hasılat belgelerini bir zarfta, faaliyetleri ile ilgili olarak mal ve hizmet alışları ile giderleri için aldıkları gider belgelerini başka bir zarfta toplayarak saklamalıdırlar.

Kayıtları odalarda tutulan mükellefler ise her aya ait zarfları izleyen ayın 10'una kadar kaydının tutulduğu büroya teslim etmeleri gerekmektedir.

Mükelleflerden zarf içinde alınan belgeler bürolarda işletme hesabı defterinin gelir ve gider sayfalarındaki işlem başlıkları esas alınarak bilgisayar ortamına aktarılır. Bu belgeler cari yılsonuna kadar bürolarda saklanmaktadır.

Basit usule tabi mükelleflerin sahte veya yanıltıcı belge düzenlemeleri halinde nasıl bir işlem yapılmaktadır?

Basit usulde vergilendirilen mükelleflerden sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenlediği veya kullandığı tespit edilenler, bu hususun kendilerine tebliğ edildiği tarihi takip eden aybaşından itibaren ikinci sınıf tüccarlara ilişkin hükümlere tabi olurlar. Sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenledikleri tespit edilenler hiçbir suretle basit usulde vergilendirilmez.

Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından Basit Usule Tabi Mükellefler İçin hazırlanan Vergi Rehberinin tamamına ulaşmak için tıklayınız!