Yıllık izin, işveren tarafından çalıştırdığı işçiye sağlanması gereken temel bir haktır. Ücretli izin olarak da bilinen yıllık izin, 4857 sayılı İş Kanunu ile güvence altına alınmıştır.
Kimler ücretli izin kullanabilir?
İşe başladığı tarihten itibaren minimum bir yıl (deneme süresi de dahil) çalışmış olan kişiler ücretli izin kullanabilir.
Yıllık izin kaç gün? Yıllık izin hakkı ne kadar? Yıllık izin alacağı nasıl hesaplanır?
- 1 yıldan 5 yıla kadar (5 yıl dahil) olanlar 14 gün,
- 5 yıldan fazla 15 yıldan az olanlar 20 gün,
- 15 yıl (dahil) ve daha fazla olanlar 26 gün,
- 18 ve daha küçük yaştaki işçiler ile 50 ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi 20 gün,
- Son olarak yer altı işlerinde çalışanların yıllık izin süreleri 4'er gün arttırılarak uygulanır.
"Ulusal bayram ve resmi tatil günlerinde işçilerin çalışmaması esastır. Ancak işçinin rızasının olması ve ücretinin zamlı olarak ödenmesi halinde bayram ve resmi tatil günlerinde çalışması mümkündür."
Yıllık ücretli izin hesaplanırken dikkat edilmesi gereken konular nelerdir?
- İşveren tarafından yıl içinde verilmiş olan diğer ücretli ve ücretsiz izinler ya da dinlenme, hastalık izinleri yıllık izne mahsup edilemez.
- Yıllık ücretli izin günlerinin hesabında izin süresine rastlayan ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri izin süresinden sayılmaz.
- Yıllık iznini kullanmakta olan çalışan, başka bir yerde çalışamaz. Bu durumun anlaşılması halinde izin süresi içinde kendisine ödenen ücret işveren tarafından geri alınabilir.
- İş sözleşmesinin, sona ermesi durumunda çalışanın hak kazanıp da kullanmadığı yıllık izin sürelerine ait ücreti, sözleşmenin sona erdiği tarihteki ücreti üzerinden kendisine ödenir.
- Yıllık ücretli izinleri işyerinin kurulu bulunduğu yerden başka bir yerde geçirecek olanlara talep etmeleri ve belgelemeleri şartıyla gidiş ve dönüşlerinde yolda geçecek süreleri karşılamak üzere işveren toplam dört güne kadar ücretsiz izin vermek zorundadır.
Yıllık izin ücreti nasıl hesaplanır?
Yıllık izin ücreti çıplak ücret üzerinden hesaplannır. Örneğin bir iş yerinde 20 ay süreyle çalışan bir işçinin kıdemi 2 yılı tamamlamadığı için 1 yıl olarak değerlendirlir ve izin süresi 14 gündür.
Günlük ücreti 200 TL olan işçiye 20x200=4.000 TL yıllık izin ücreti ödenmesi gerekmektedir. Bu tutardan gelir ve damga vergisi kesintileri yapılarak kalan net tutar işçiye ödenir.
- İşveren, yıllık ücretli iznini kullanan çalışana, izin dönemine ait ücretini ilgili işçinin izine başlamasından önce peşin olarak ödemek veya avans olarak vermek zorundadır.
- Yıllık ücretli izin süresine rastlayan hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil ücretleri ayrıca ödenir.
- İş sözleşmesinin, sona ermesi durumunda işçinin kullanmadığı izin sürelerine ait ücreti, sözleşmenin bittiği tarihteki ücreti üzerinden kendisine veya hak sahiplerine ödenir. İş sözleşmesi devam ettiği süre içinde işçi hak ettiği yıllık izni kullanmamışsa, sözleşme sona erdikten sonra izin kullanabilme olanağı bulunmadığından işçinin yıllık izin hakkı bir işçilik alacağı haline gelir. İşçinin yıllık iznine karşılık gelen ücreti kendisine veya ölüm halinde hak sahibi olan mirasçısılarına ödenir.
"İş sözleşmesinin, herhangi bir nedenle sona ermesi hâlinde işçinin hak kazanıp da kullanmadığı yıllık izin sürelerine ait ücreti, sözleşmenin sona erdiği tarihteki ücreti üzerinden kendisine veya hak sahiplerine ödenir. Bu ücrete ilişkin zaman aşımı iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten itibaren başlar."
Yıllık izin alacağı zamanaşımı ne kadar?
Kullanılmayan izinlerde zaman aşımı, çalışan kişinin işten ayrıldığı tarihte itibaren 5 yıldır. Örneğin çalışan kişinin 10 yıl boyunca hiç izin kullanmadığını farzedelim. Kişi, 10 yıllık izin ücretinin tamamını işten ayrıldığı tarihten itibaren 5 yıl içinde mahkeme yoluyla talep etme hakkına sahiptir.
Yıllık ücretli izin en az kaç gün kullanılır?
Yıllık ücretli izin işveren tarafından bölünemez. Ayrıca sürekli bir şekilde verilmesi zorunludur. Bununla birlikte izin süreleri, tarafların anlaşması ile bir bölümü 10 (on) günden aşağı olmamak üzere bölümler halinde kullanılabilir.
Yıllık izin ne zaman kullanılır? Kullanılmayan yıllık izinler silinir mi yoksa bir sonraki döneme aktarılabilir mi?
İzinlerin, hak edildikleri yılı izleyen yıl sonuna kadar kullandırılmaları esastır. Örneğin 2020 yılı izninin en geç 2021 aralık ayı sonuna kadar kullanılması gerekmektedir. Kullanılmayan izinler bir sonraki döneme aktarılır ve işten ayrılırken kullanmadığı izin süreleri toplanarak aldığı son ücret üzerinden toplu şekilde ödenir.
"Yıllık ücretli izin hakkı temel bir haktır ve bu haktan çalışan kişi vazgeçemez, işveren de bu hakkı vermekten kaçınamaz."
Çalışanların yıllık izin haklarından mahrum edilmesi halinde yasal hakları nelerdir?
Hak edilmiş yıllık ücretli izinler, haksız bir nedenle işveren tarafından kullandırılmaz ise;
- Çalışan İş Kanunu'nun 24. maddesi kapsamında sözleşmesini tek taraflı olarak feshedebilir ve kıdem tazminatını alma hakkına sahip olur.
- Çalışan kişi, işten ayrılırken kullanmadığı tüm yıllık izin ücretlerini işverenden talep edebilir.
Yıllık ücretli izin yerine para talep edilebilir mi?
İzin süreleri paraya çevrilip işçiye teklif edilemez ve çalışan kişi de böyle bir talepte bulunamaz.
Yıllık izin ücreti alacak davasında hangi mahkeme yetkilidir?
Yıllık izin ücreti konusunda yaşanan uyuşmazlıklarda İş Mahkemeleri yetkilidir.
Ölüm izni kaç gündür? Ölüm izni kimlere verilir?
Ölüm izninin süresi, kamu ve özel sektöre göre farklılık göstermektedir.
- 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa göre 7 günlük izin hakkı verilir.
- 4857 sayılı İş Kanununa göre ise özel sektör çalışanına 3 günlük izin hakkı verilir.
Evlilik izni kaç gündür?
Evlilik izninin süresi, kamu ve özel sektöre göre farklılık göstermektedir.
- 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa göre memura kendisinin veya çocuğunun evlenmesi halinde 7 günlük evlilik mazeret izni verilmektedir.
- 4857 sayılı İş Kanununa göre işçinin evlenmesi halinde 3 günlük mazeret izni (evlilik izni) vardır. Ancak bu izin yalnızca işçinin kendisi içindir.
Süt izni ne kadar?
4857 sayılı İş Kanununa göre kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için fiili çalışma günü içerisinde 1.5 saat süt izni verilir.
Yeni iş arama izni ne kadar?
4857 sayılı İş Kanununa göre ihbar süreleri içerisinde (talebe gerek kalmadan) işçiye yeni bir iş bulması için mesai saatleri içinde (işçinin tercihine göre) günlük ya da toptan izin verilir.
İş Kanunu
4857 Sayılı İş Kanununa erişmek için tıklayınız.