Vergi Usul Kanun'una göre üzerine vergi borcu yüklenen gerçek ve tüzel kişiler vergi mükellefidir. Mükellefiyet, başvuru üzerine açılabildiği gibi, idarenin tespit etmesiyle de tesis edilebilir.
Vergi borcunun ödenmesi yönünden vergi dairesine karşı muhatap olan kişiler vergi sorumlusudur.
Mükellef, kendisine vergi borcu yüklenen kişilerdir. Vergi sorumlusu ise verginin ödenmesi bakımından, alacaklı vergi dairesine karşı muhatap olan kişidir.
Vergi mükellefleri; vergi türlerine göre mükellefler ve mükellefiyet türlerine göre mükellefler olmak üzere iki guruba ayrılmaktadır.
Mükelleflerin hakları genel ve özel olmak üzere 2 guruba ayrılır.
Mükelleflerin genel kanunlara dayanarak vatandaşlıktan ileri gelen haklarıdır.
Mükelleflerin vergisel sorumluluklarını yerine getirmeleri esnasında karşılaştıkları özel durumlar ve işlemlere ait sahip oldukları haklardır.
Ticari kazanç elde eden mükellefler Gelir Vergisi Kanununa tabidir. Gelir vergisine tabi olan ticaret ve sanat erbabı ise kazancın tespit usulü yönünden basit usulde gelir vergisine tabi olanlar ve gerçek usulde gelir vergisine tabi olanlar olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.
Basit usul koşullarını taşımayan gelir vergisi mükelleflerinin ticari kazançları gerçek usule göre tespit edilir. Gerçek usule tabi mükellefler tutacakları defterler yönünden birinci sınıf tacirler ve ikinci sınıf tacirler olmak üzere iki sınıfa ayrılırlar.
Birinci sınıf tacirler: Bilanço esasına göre defter tutanlar.
İkinci sınıf tacirler: İşletme hesabı esasına göre defter tutanlar.
Gelir Vergisi Kanunu'nda yer alan "Götürü usulde vergilendirme" esası kaldırılarak yerine "basit usulde vergilendirme" esası getirilmiştir. Basit usulde vergi, bir hesap dönemi içinde elde edilen gelir ile giderler ve satılan malların alış bedelleri arasındaki müspet farka uygulanan vergilendirmedir.
Basit usulde vergilendirme nedir, basit usule tabi olmanın şartları ve avantajları nelerdir, konularında detaylı bilgi almak için Basit Usulde Vergilendirme Nedir? Şartları ve Avantajları Nelerdir? yazımızı okuyabilirsiniz.