4857 sayılı İş Kanunu'na göre haftalık çalışma süresi 45 saattir. Çalışanların haftalık 45 saatten fazla çalışmaları durumunda, çalışılan zamana fazla mesai denilmektedir. İşveren fazla mesai yapan çalışanlarına ek ücret ödemek zorundadır. Fazla mesai hesaplanırken çalışılan her saat için %50 zamlı ücret ödenmesi gerekmektedir.
Ayrıca çalışanların, iş yerinde bir gün içinde 11 saatten fazla çalışması yasaktır. 18 yaşını doldurmayan, sağlık durumları çalışmaya müsait olmayan, yeni doğum yapmış, hamile ve kısmı süreli çalışan kişiler fazla mesai yapamazlar.
Öncelikle çalışan kişinin saatlik brüt ücretinin hesaplanması gerekir. Çalışma saat ücretini bulmak için aylık olarak alınan ücret, 225 saate bölünür. Çalışanın fazla mesai ücretinin %50 zamlı halinin bulunması için ise saat ücretinin 1.5 ile çarpılması gerekir. Daha sonra fazla çalışılan saat kaç ise bulunan rakam ile çarpılır ve fazla mesai ücretinin ne kadar ödeneceği hesaplanmış olur.
Örneğin; çalışan kişinin aylık ücreti 9.000 TL ise 1 aylık çalışmanın Saatlik Brüt Ücreti: 9,000 / 225 = 40,00 TL'dir.
Fazla mesai zammı ile saatlik brüt ücret (%50 zamlı ücret) = 40,00 x 1.5 = 60,00 TL'dir.
Toplam fazla mesai ücreti (fazla mesaiyi 7 saat olarak düşünelim) = 60.00 x 7 saat = 420,00 TL'dir.
Hafta sonu tatilinde işverenin kişiyi çalıştırabilmesi için daha önceden onayını alması gerekmektedir. Bu durumda çalışanlar, fazla mesai kapsamında çalıştıkları için, saat ücretleri %50 zamlı olarak hesaplanmalıdır.
4857 sayılı İş Kanunu'nun 44. maddesine göre, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde işyerlerinde çalışılıp çalışılmayacağı toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmeleri ile kararlaştırılmaktadır. Sözleşmelerde hüküm bulunmaması durumunda ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışılması için çalışanın onay vermesi gerekmektedir.
Resmi tatillerde mesai ücretleri çalışanın günlük maaşına göre farklılık göstermektedir. Örneğin, pazar günü haftalık iznini kullanan bir çalışan, bayramın ilk günü çalışıyorsa ve bayramın ilk günü pazar gününe denk geliyorsa, çalışanın 2,5 günlük ücret alması gerekmektedir.
Bayramın 2'nci veya 3'üncü günlerinde çalışanların, gün başına çarpı 2 ücret almaları gerekmektedir.
4857 sayılı İş Kanunu'na göre, bir işçi günde en fazla 11 saat çalışabilir. Dolayısıyla günlük çalışma saati 7,5 olan bir kişi, bir günde en fazla 3,5 saat fazla mesai yapabilir. Çalışan, bir yılda en fazla 270 saat fazla çalışma yapar. 270 saatin üzerinde fazla çalışmayı ne çalışan ne de işveren isteyemez.
İş Kanunu'na göre; evlilik, çocuk zamları veya primleri, ayni yardımlar, hafta ve genel tatil ücretleri ve fazla mesai ücreti gibi esas ücrete ilave edilen ücretler haczedilemez.
İzlemek için tıklayınız: