AGİ Nedir? Kimlere Verilir? AGİ Ücreti 2022'de Ne Kadar Oldu?

7349 Sayılı "Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun" ile ücretlilerin vergilendirilmesinde ücretin; asgari ücret tutarı kadar olan kısmı Gelir Vergisinden ve Damga Vergisinden istisna edildi. Aynı zamanda 2008 yılından beri uygulanmakta olan Asgari Geçim İndirimi (AGİ) 1 Ocak 2022 tarihinden itibaren tamamen kaldırıldı.

Söz konusu kanuna ulaşmak için tıklayınız.

1 Temmuz 2022 tarihinden itibaren geçerli olacak asgari ücret yüzde 30 artarak brüt 6.471,00 TL, net 5.500,35 TL oldu. Ayrıca asgari ücretten gelir ve damga vergisi alınmama uygulaması devam edecek.

Asgari ücretin işverene maliyeti ise 7.603,43 TL oldu. Konu ile ilgili detaylı bilgi almak için 2022 Yılında Asgari Ücretin İşverene Maliyeti Nedir? yazımızı okuyabilirsiniz.

Asgari Geçim İndirimi (AGİ) 2022 yılında kaç lira oldu?

Yeni yılın ilk günlerinde en çok merak edilen konuların başında AGİ geliyor. 

AGİ bir işçinin medeni haline göre, çocuğu varsa, çocuk sayısına göre farklılık gösterir. Bir işçinin kendisi ile beraber bakmakla yükümlü olduğu kişiler için verilen indirimdir. 16 yaşından sonra sigortalı çalışanların, asgari geçimini sağlayacak bölümün hesaplanıp, toplam gelirden çıkarılması ile vergiden muaf bırakılmasıdır.

2007 yılına kadar, çalışanlar yıllık alışverişlerinden elde ettikleri fatura ve fişleri biriktirip iş yerlerine teslim ederek vergi iadesi alıyorlardı. 2007 yılından sonra bu uygulama yerini AGİ'ye bıraktı. İşverenler belirlenen AGİ tutarını çalışana net ücret üstünden ek olarak ödeme yapıyorlar. Ayrıca işverenler, AGİ tutarını vergiden düşüyorlar.

AGİ olarak, çalışana ödenecek senelik tutar; bir yıllık asgari ücretin yüzde 50'sine, yüzde 15 oranı uygulanarak hesaplanıyor.

Medeni halin ve çocuk sayısının değişmesi AGİ'yi nasıl etkiler?

İşçiler, medeni durumlarının, çocuk sayılarının ve eşinin gelir durumunun değişmesi halinde "Aile Durumu Bildirimi" ile işverenlerine bildirimde bulunmaları gerekir. Asgari geçim indirimi oranını etkileyen değişiklikler, (evlenme, boşanma, ölüm, doğum vb.) işverene bildirildiği tarih itibariyle uygulanır.

2022 AGİ ücret tablosu

Asgari ücretin gelir vergisinden muaf olması nedeniyle asgari ücretli çalışanlar 2022 yılında AGİ'den faydalanamayacak. Asgari ücret harici çalışanların alacağı yeni AGİ tutarları aşağıdaki gibidir:

•  Bekar 403,4
• Evli eşi çalışmayan ve çocuksuz 483,2
• Evli eşi çalışmayan ve 1 çocuklu 544,9
• Evli eşi çalışmayan ve 2 çocuklu 605,1
• Evli eşi çalışmayan ve 3 çocuklu 686
• Evli eşi çalışmayan ve 4 çocuklu 686
• Evli eşi çalışmayan ve 5 çocuklu 686
• Evli eşi çalışan ve çocuksuz 403,4
• Evli eşi çalışan ve 1 çocuklu 463,6
• Evli eşi çalışan ve 2 çocuklu 523,8
• Evli eşi çalışan ve 3 çocuklu 605,1
• Evli eşi çalışan ve 4 çocuklu 645,8
• Evli eşi çalışan ve 5 çocuklu 686,4

AGİ'den kimler yararlanamaz?

Asgari geçim indiriminden, ücretleri diğer ücret kapsamında vergilendirilen hizmet erbabı yararlanamaz.

• Kazançları basit usulde tespit edilen ticaret erbabı yanında çalışanlar.
• Özel hizmetlerde çalışan şoförler.
• Özel inşaat sahiplerinin ücretle çalıştırdığı inşaat işçileri.
• Gayrimenkul sermaye iradı sahibi yanında çalışanlar.
• Gerçek ücretlerinin tespitine imkân olmaması sebebiyle, Danıştay'ın müspet mütalaasıyla, Maliye Bakanlığınca bu kapsama alınanlar.

• Ücret geliri elde etmeyen diğer gerçek kişiler.
• Dar mükellefiyet kapsamında ücret geliri elde edenler. (İkametgahı Türkiye'de olmayan ve bir takvim yılında 6 aydan az süre ile Türkiye'de ikamet edenler)
• Başka bir kanun hükmü (3218 Sayılı Serbest Bölgeler Kanunu, 4490 Sayılı Türk
• Uluslararası Gemi Sicili Kanunu, 4691 Sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu vb.) uyarınca ücretlerinden gelir vergisi tevkifatı yapılmayanlar yararlanamazlar.

AGİ nasıl hesaplanır?

AGİ, 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgari ücretin yıllık brüt tutarına;

• Mükellefin kendisi için % 50'si,
• Çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eşi için % 10'u,
• Çocukların her biri için ayrı ayrı olmak üzere; ilk iki çocuk için % 7,5'i,
• Üçüncü çocuk için %10'u
• Diğer çocuklar için % 5'i,

olmak üzere ücretlinin şahsi ve medeni durumu dikkate alınarak hesaplanan indirim oranlarının uygulanması sonucu bulunacak matrahın, gelir vergisi tarifesinin birinci gelir dilimine karşılık gelen %15'lik oranla çarpımı suretiyle bulunan tutarın 12'ye bölünmesi sonucu her aya isabet eden tutar hesaplanır. Hesaplanan bu tutar ise ödenecek vergiden mahsup edilir.

AGİ UYGULAMASINDA "ÇOCUK" KİMLERİ KAPSAMAKTADIR?

AGİ uygulamasında "çocuk" mükellefle beraber ikamet eden ya da mükellef tarafından bakılan (nafaka verilenler, evlat edinilenler ile anne veya babasını kaybetmiş torunlardan mükellefle birlikte oturanlar dahil) 18 yaşını (tahsilde olup 25 yaşını) doldurmamış çocukları ifade etmektedir.

EŞLERİN HER İKİSİNİN DE ÜCRETLİ OLMASI DURUMUNDA AGİ UYGULAMASINDA ÇOCUKLARI HANGİ EŞİN BİLDİRMESİ GEREKMEKTEDİR?

Eşlerin her ikisinin de ücretli olması durumunda çocuklar sadece sosyal güvenlik yönünden tabi oldukları eşin bildirimine dahil edilmelidirler.

AİLE FERTLERİNİN, EMEKLİ MAAŞI OLANLARIN VE BOŞANMIŞ ÜCRETLİNİN ÇOCUKLARI AGİ'DEN NASIL FAYDALANMAKATADIR?

• Ücret geliri elde eden aile fertlerinden her biri için ayrı ayrı,
• Emekli maaşı alanlar da çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eş olarak kabul edilecek,
• Eşlerin her ikisinin de ücretli olması durumunda çocuklar sadece sosyal güvenlik yönünden tabi oldukları eşin bildirimine dahil edilecek,
• Çocuklar için asgari geçim indiriminden, boşanan eşlerden her ikisinin de çalışması durumunda nafakaya hükmedilen eşin,
• Çocuklar için nafaka ödenmesine karar verilmesine rağmen boşandığı eşi tarafından bu yükümlülüğün yerine getirilmemesinin belgelendirilmesi durumunda, çalışanın bu çocukları için, asgari geçim indiriminden yararlanması mümkündür.
• Nafakaya hükmedilen ve bu yükümlülüğünü yerine getiren eşin çalışmaması veya emekli olması durumunda, diğer çalışan eşin çocukları için asgari geçim indiriminden yararlanması söz konusu değildir.

KİMLER ÇALIŞMAYAN EŞ STATÜSÜNDEDİR?

Yalnızca aktif ücretli olarak çalışan eş, "çalışan eş" statüsündedir. (Örneğin eşiniz serbest avukat veya serbest doktor olarak çalışıyorsa bu eş, AGİ hesabında çalışmayan eş olarak dikkate alınmaktadır. Örneğin eşiniz ücretli olarak devlet hastanesinde çalışıyorsa bu çalışan eş statüsünde dikkate alınmaktadır.)

AY İÇİNDE KIST DÖNEM ÇALIŞAN ÜCRETLİNİN AGİ ÜCRETİ NASIL HESAPLANIR?

Gelirin kısmî döneme ait olması durumunda, ay kesirleri tam ay sayılmak suretiyle bu süreye isabet eden indirim tutarları esas alınacağından hesaplanan yıllık tutarın o aya isabet eden tutarından kıst döneme ait gelir vergisi tutarı mahsup edilir. Dolayısıyla ücretlinin maaşına yansıyacak kısımda mahsup edilen miktar kadar olacaktır.

MEDENİ DURUMU VE ÇOCUK SAYISININ DEĞİŞMESİ DURUMUNDA AGİ NASIL HESAPLANIR?

Ücretlilerin, medeni durumları ve çocuk sayıları ile eşinin iş ve gelir durumu hakkında "Aile Durumu Bildirimi" ile işverenlerine bildirimde bulunmaları gerekmektedir. Durumlarında herhangi bir değişiklik olması halinde (evlenme, boşanma, ölüm, doğum vb.) bu değişiklikleri işverene bir ay içerisinde bildirmeleri gerekir. Asgari geçim indirimi oranını etkileyen değişiklikler, söz konusu değişikliğin işverene bildirildiği tarih itibariyle uygulanmaktadır.

DOĞUM NEDENİYLE ÜCRETSİZ İZNE AYRILAN ÇALIŞAN AGİ'DEN FAYDALANABİLİR Mİ?

Ücretsiz izinde, çalışanın herhangi bir biçimde işvereninden aylık maaş alması söz konusu değildir. Bu nedenle, aylık maaş ödemesi olmadığı için, ödenmeyen ücret üzerinden gelir vergisi kesintisi yapılması da söz konusu değildir. Sonuç olarak, ücretsiz izine ayrılan hizmet erbabının asgari geçim indirimden yararlanması mümkün değildir.

ÜCRETLİ, RAPORLU VEYA İZİNLİ OLMASI DURUMUNDA AGİ'DEN FAYDALANILIR MI?

Raporlu ve izinli olunan dönemde de ücret alınması ve bu ücretten gelir vergisi kesilmesi durumunda asgari geçim indiriminden yararlanılabilir.

YIL İÇİNDE İŞYERİ VE İŞVERENİ DEĞİŞEN ÜCRETLİ, HANGİ TARİHTEN İTİBAREN AGİ'DEN FAYDALANABİLİR?

Yıl içinde işyeri ve işvereni değişen ücretli, yeni işyerlerinde ya da işverenleri nezdinde çalışmaya başladıkları aydan itibaren asgari geçim indiriminden yararlanabilir.

ENGELİLİK İNDİRİMİNDEN FAYDALANANLAR İÇİN AGİ NASIL UYGULANIR?

Engellilik indirimi bulunan ücretlinin gelir vergisi matrahı hesaplanırken engellilik indirimi de mahsup edilecek, engellilik indiriminin mahsubundan sonra kalan gelir vergisi matrahı üzerinden hesaplanan gelir vergisi tutarından da yıllık asgari geçim indirimi tutarının 1/12'si mahsup edilir. Mahsup edilen tutar, kalan gelir vergisi tutarını aşamaz ve asgari geçim indirimi farkı diğer dönemlerde de değerlendirilmez. Ödenecek asgari geçim indirimi tutarı, aylık asgari ücret üzerinden hesap edilen vergiden fazla olamaz.

YILLIK BEYANNAME VEREN ÇALIŞANLAR AGİ'DEN NASIL FAYDALANIR?

Gelir Vergisi Kanununun 95'inci maddesi gereği ücretlerinden vergi tevkifatı yapılmayan ve bu nedenle ücretlerini yıllık beyanname ile beyan etmek zorunda olan ücretlilerde asgari geçim indirimi, yıllık beyannamede hesaplanan gelir vergisinin ücret gelirlerine isabet eden tutarından mahsup edilerek gerçekleştirilir.

AGİ TUTARININ HESAPLANMASINDA ÜST SINIR NEDİR?

Asgari geçim indiriminin yıllık tutarı, her ücretli için takvim yılı başında geçerli olan asgari ücret üzerinden hesaplanan yıllık vergi tutarını aşamaz ve yılı içerisinde asgari ücret tutarında meydana gelen değişiklikler, asgari geçim indirimi uygulamasında dikkate alınmaz. Asgari geçim indirimi tutarının, ücretlinin aylık hesaplanan vergisinden fazla olması halinde, fazlası dikkate alınmaz. Dolayısıyla, ücretlinin yararlanacağı aylık asgari geçim indirimi tutarı, aylık asgari ücret tutarı üzerinden hesaplanan aylık vergi tutarını aşamaz.

SOSYAL GÜVENLİK DESTEK PRİMİ ÖDEYENLER AGİ'DEN YARARLANABİLİR Mİ?

Sosyal güvenlik destekleme primi ödemek suretiyle çalışanlar ile kurumların yönetiminde görevli olanlar da genel hükümlere göre asgari geçim indiriminden yararlanabilirler. Buna göre; asgari geçim indirimi uygulamasından ücretleri gerçek usulde vergilendirilen gerçek kişiler yararlanabileceğinden, emekli olduktan sonra yeniden çalışmaya başlanarak, gerçek usulde ücret geliri elde edilmesi durumunda, asgari geçim indiriminden yararlanılması mümkündür.

ASGARİ ÜCRETTE YIL İÇİNDE MEYDANA GELEN DEĞİŞİKLİKLER AGİ'Yİ ETKİLER Mİ?

Yılı içerisinde asgari ücret tutarında meydana gelen değişiklikler, asgari geçim indirimi uygulamasında dikkate alınmaz.

BİRDEN FAZLA İŞVERENDEN TEVKİFATA TABİ ÜCRET ELDE EDİLMİŞSE AGİ UYGULAMASI NASIL OLUR?

Aynı zamanda birden fazla işverenden ücret alınması halinde, asgari geçim indirimi uygulaması, en yüksek ücretin elde edildiği işveren tarafından gerçekleştirilecektir. Ücretliler medeni durumu ve çocuk sayısı hakkında bildirimlerini, en yüksek ücret geliri elde ettikleri işverene vererek uygulamanın ilgili işverence yerine getirilmesini sağlayacaklardır. En yüksek ücretin hangi işverenden alınacağının belli olmaması halinde, indirimden yaralanacağı işvereni ücretli kendisi belirleyecektir.

İŞVERENLER AGİ'Yİ ÇALIŞANA ÖDEMEDİKLERİ TAKDİRDE CEZAİ YAPTIRIMI VAR MI?

İşverenler tarafından hizmet erbabının ücret gelirlerinden kesilen gelir vergisinden mahsup edilen AGİ tutarının, o ayki ücretiyle birlikte ücretliye nakden ödenmesi gerekmektedir. Aksi halde, ücretliye nakden ödenmeyen AGİ, işverenler tarafından haksız yere yapılan bir mahsup işlemi niteliği taşıyacak ve tevkif suretiyle kesilen verginin bu tutar kadar olan kısmı, muhtasar beyanname ile eksik beyan edilmiş olacaktır.

Bu nedenle, nakden ödenmeyen AGİ, o ayda eksik beyan edilmiş vergi tevkifatı olarak kabul edilerek, bu vergiler için de işverenler hakkında cezalı tarhiyat yapılmaktadır.

AGİ YÜKSEK VE DÜŞÜK ÜCRET GELİRİ ELDE EDEN HERKESE AYNI ORANDA MI UYGULANMAKTADIR?

AGİ'den ücret seviyesi ne olursa olsun, medeni durumları aynı olan gerçek usulde ücret geliri elde eden tüm çalışanlar aynı ölçüde yararlanmaktadır. Yani eşi çalışmayan ve dört çocuğu üzerinden AGİ'den yararlanan bir asgari ücretli ile aynı şartlarda eşi çalışmayan ve dört çocuğu bulunan ve 10.000 TL ücret alan bir ücretlinin alacağı AGİ tutarı aynıdır.

ÇALIŞANIN SAĞLIK YÖNÜNDEN BAKMAKLA YÜKÜMLÜ OLDUĞU ANNE VE BABASI VEYA AYNI EVDE İKAMET ETTİĞİ DİĞER AİLE FERTLERİ İÇİN AGİ UYGULANIR MI?

Yasal düzenlemeye göre çalışanın kendisi, eşi ve çocukları haricinde bir kişinin AGİ'den yararlanacağına ilişkin bir düzenleme yoktur.

Bu nedenle, ücretlinin anne veya babasına sağlık güvencesi yönünden bakmakla yükümlü bulunması farklı bir konu olup, bu durumun AGİ uygulamasıyla bir ilişkisi yoktur. Ancak, evlat edinilenler ile ana veya babasını kaybetmiş torunlardan mükellefle birlikte oturanlar da çocuk tanımı içinde yer aldıklarından bunlar içinde AGİ'den faydalanılması mümkün bulunmaktadır.

SADECE EMEKLİ MAAŞI ALANLARIN, ÜCRET GELİRİ HARİCİNDE DİĞER GELİR UNSURLARINI DA ELDE ETMESİ SİSTEMDEN FAYDALANMASINA ENGEL MİDİR?

Genel Tebliğde yer alan, "...münhasıran emekli maaşı alanlar da çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eş olarak kabul edilecektir." ifadesi yer almaktadır. Emekli aylığı elde edenlerin, bu gelirlerinin dışında diğer gelir unsurlarını (gerçek usulde elde edilen ücret geliri hariç) elde etmeleri durumunda da asgari geçim indirimi uygulamasında dikkate alınmalarına engel bir durum yoktur.

Örneğin; ücretli Bay (A) özel sektörde çalışmakta olup, eşi Bayan (B) ise bir kamu kurumundan emekli olmuş ve emekli aylığı almaktadır. Bu durumda, ücretli Bay (A)'nın emekli aylığı geliri olan eşi, çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eş kapsamında değerlendirilmekte ve AGİ oranının tespitinde %10 olarak dikkate alınmaktadır.

HER İKİSİ DE ÜCRETLİ OLAN EŞLERDEN BİRİNİN ÜCRETSİZ İZNE AYRILMASI DURUMUNDA AGİ NASIL UYGULANMAKATDIR?

AGİ uygulamasından yararlanmaya başladıktan sonra çeşitli sebeplerle ücretsiz izne (aylıksız izin) ayrılan bir ücretlinin, ücretsiz izne ayrıldıktan sonra artık ücret geliri elde etmesi söz konusu olmadığından, AGİ uygulanması mümkün değildir. Ancak, ücretsiz izne ayrılan çalışanın ücret geliri elde eden bir eşinin olması durumunda, bu eşin ücretsiz izinde olan eşini işverenine bildirmesi durumunda, AG oranının hesabında ücretsiz izindeki çalışmayan eşi için %10 oranını dikkate alması mümkün bulunmaktadır.

BİR ŞİRKETİ OLAN YA DA ŞİRKETTE ORTAK OLAN BİR KİŞİ AYNI ZAMANDA ÜCRET GELİRİ DE ELDE ETMESİ HALİNDE AGİ'DEN FAYDALANABİLİR Mİ?

Ücretli olarak çalışıp gerçek usulde ücret geliri elde eden bir kişinin; bir şirketinin olması veya bir şirkete ya da ücret geliri elde ettiği şirkette ortak olması durumunda genel hükümlere uymak şartıyla AGİ'den yararlanabilir. Önemli olan, gerçek usulde ücret gelirinin elde edilmiş olmasıdır.